Pitos, posuda koja je u doba praistorije služila za smeštanje tečne ili suve hrane (posebno žitarica), te deo zomfornog žrtvenika sa ukrasom u vidu životinjske glave, najnovnija su otkrića tokom prethodnih mesec dana, koliko traju istraživanja koja Republički zavod za zaštitu spomenika kulture vrši u okviru projekta konzervatorsko-restauratorskih radova srednjovekovnog grada Kruševca.
Sa spoljašnje strane utvrđenja, uz Zapadni bedem Lazarevog grada, otkriven je poluukopani objekat- poluzemunica iz doba neolita, sa bogatim pokretnim nalazima. Ovo otkriće potvrđuje da se praistorijsko naselje, ranije utvrđeno na paltou gde se danas nalazi crkva Lazarica, prostiralo šire, odnosno, i van zidina srednjovekovnog grada.
–Poluukopani objekat-poluzemunica koji smo otkrili i istražili bogat je, pre svega, fragmentima keramike i kamenim i kremenim alatkama. Izdvaja se nalaz, nažalost veoma fragmentovan, zoomorfnog žrtvenika ili zoomorfne posude, sa protomom u vidu životinjske glave, a možemo izdvojiti i nalaz, takođe fragmentovan, veće posude-pitosa. Uprkos fragmentovanosti, očekujemo da će navedene nalaze biti moguće rekonstruisati i konzervirati. Objekat se hronološki može opredeliti u starčevački horizont, što upotpunjuje već postojeća znanja o starčevačkom naselju na ovom prostoru- kazala je za portal Odjek Danijela Petković, arheolog Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Od značajnih rezultata arheoloških iskopavanja na prostoru srednjovekovnog Lazarevog grada, Petković navodi i tri otpadne jame:
–Na osnovu mnoštva nalaza iz njih, pre svega keramičkih ulomaka posuda ali i bronzanog prstena i bogato ukrašene aplike za pojas (dekorativna aplikacija koja se našivala na kožni ili platneni pojas oko struka) možemo ih opredeliti u 15. vek. Činjenica da su dve jame istražene u kulama 6 i 16, a jedna neposredno uz Zapadni bedem govori u prilog tome da su nastale nakon pada Lazarevog grada, odnosno kada kule i bedem gube svoju odbrambenu namenu.
Podsetimo, arheološkim istraživanjima koja Republički zavod za zaštitu spomenika kulture sprovodi u okviru Projekta konzervatorsko-restauratorskih radova srednjovekovnog Kruševačkog grada, biće obuhvaćeni, pre svega, bedemi i kule Velikog i Malog grada i Donžon kula. Iskopavanja i istraživanja trajaće dva meseca, u svrhu izrade Studije zaštite, prezentacije i revitalizacije Lazarevog grada.
Cilj arheoloških istraživanja ovog spomenika kulture od izuzetnog značaja za Srbiju, je formiranje celovite slike o arhitektonskim ostacima srednjovekovnog utvrđenja i njihova interpretacija, u cilju boljeg razumevanja arhitekture tvrđave i njenog značaja u kontekstu istorijske epohe u kojoj je nastala. Akcenat je stavljen, kako je navela arheolog Danijela Petković, na bedeme i kule Velikog i Malog grada i Donžon kulu.
Podsetimo, nakon što je 2018. godine delimično urađena rekonstrukcija zapadnog bedema Lazarevog grada, polovinom prošle godine pokrenut je projekat “Rekonstrukcija srednjevekovnog grada u Kruševcu”. Projekat je finansijski podržala Evropska unija preko EU PRO Plus programa, a realizovaće ga Agencija za regionalni razvoj Rasinskog okruga (ARRRO) u saradnji sa Gradom Kruševcem i udruženjem građana „Evrokontakt“. Vrednost projekta je 230.000 dolara, od čega je učešće Grada 50.000, a ostalo su sredstva Evropske unije.
D.P.